İnsan ile yazgısı arasındaki gerilimi işlemedeki ustalığını bu defa saplantı üzerinden sergileyen Dostoyevski, acilen ve mecburen kaleme aldığı Kumarbaz’da kendi yaşamından biraz fazla ilhamla yine insan ruhunun derinliklerine bakıyor.
Bir türlü bastıramadığı kumar arzusunun peşinde Roulettenburg isimli kasabaya gelen Aleksey İvanoviç, bir yandan coşku ve yılgınlık uçlarında bir yandan da kaderine boyun eğmekle ona karşı çıkmak arasında gidip gelmektedir.
Dostoyevski’nin ortak duygu ve düşüncelere sahip olduğunu söylediği karakteri İvanoviç sadece yazarının değil, tutkusu, ahlaki sorgulamaları ve kaderin amansızlığına karşın özgürlüğünde diretmesiyle halkının da bir dışavurumudur.
“Dostoyevski için hakikat, yaşamın dış biçimleri, insan eti ve kanı değildir. Onun için gerçek, insanın iç derinlikleridir, insan ruhunun yazgısıdır. Gerçek, insanın Tanrı’yla ve Şeytan’la ilişkileridir; gerçek, insanı yaşatan düşünceleridir.”
—Nikolay Berdyaev
